Mae Tŷ Pawb yn falch iawn o gyhoeddi arddangosfa unigol ar raddfa fawr gan yr artist ac awdur o Gaerdydd, Anthony Shapland, a fydd yn agor yn Haf 2026. Mae Anthony Shapland yn artist o Gymru, sylfaenydd y gofod dan arweiniad artistiaid g39 ac yn nofelydd. O fewn ei ysgrifennu a’i ymarfer artistig, mae’n cyfuno rhaglenni dogfen a ffuglen, gan dynnu ar ei brofiad byw o queerness gwledig a thyfu i fyny yn perfformio’n heterorywiol.
Dyddiadau’r arddangosfa: 11 Gorffennaf – 31 Hydref 2026
Rhagolwg a Golwg i’r Wasg: 10 Gorffennaf 2026
Dewiswyd Shapland yn ddiweddar fel un o 10 nofelydd newydd gorau 2025 gan The Observer a llyfr Cymraeg y flwyddyn gan Waterstone am ei nofel gyntaf A Room Above a Shop (Granta), sy’n adrodd hanes agosatrwydd cudd rhwng dau ddyn yn byw mewn dyffryn yn Ne Cymru ddiwedd yr 1980au, yn ystod cyfnod Adran 28. Gan barhau i weithio rhwng yr oriel a’r dudalen brintiedig, boed mewn delwedd, testun neu ffilm, mae Shapland yn llunio portreadau agos atoch o fywydau a fywir ar gyrion tirweddau gwledig, yn aml wedi’u ffilmio ar leoliad o amgylch Bargoed, y dref yng Nghwm Rhymni lle cafodd ei fagu. Mae ei ddiddordeb parhaus mewn rhith a dynwared, sy’n adlewyrchu’r ffyrdd y mae ei brif gymeriadau’n ceisio cymysgu â’u hamgylchedd, yn amlygu yn ei ddefnydd o dechnegau cudd gwneud ffilmiau traddodiadol, gan gynnwys propiau, cefndiroedd, hidlwyr, golau artiffisial ac effeithiau sain Foley. Mae’r dyfeisiau sinematig hyn yn eu tro yn sefydlu ac yna’n dadbacio naratifau wedi’u codio. Gan siarad hefyd â bywydau cudd eraill, mae’r artist yn gofyn, “Beth sy’n digwydd pan fyddwch chi’n aros?”
Bydd arddangosfa Shapland yn Tŷ Pawb yn cynnwys ffilm newydd ac yn adeiladu ar waith delwedd symudol diweddar, gan gynnwys Starling Seven (2025), lle mae montage o ddrudwyod yn copïo ac yn ailadrodd synau a wnaed gan ddyn, a Between the Dog and the Wolf (2019) sy’n crynhoi diddordeb yr artist yn y rhith sinematig o saethu dydd am nos. Bydd yr arddangosfa’n cyd-fynd â gofod darllen integredig a rhaglen gyhoeddus ddeinamig.
Bydd sioe unigol Shapland yn cael ei churadu gan y cyfoed a’r cysylltydd hirhoedlog Marie-Anne McQuay, a fu gynt yn guradur Biennale Lerpwl 2025, gyda Chyfarwyddwr Creadigol Tŷ Pawb Jo Marsh.
Dywedodd Anthony Shapland: “Rwy’n gyffrous iawn i fod yn gweithio yn Tŷ Pawb – gan archwilio’r gofod rhwng arddangosfa a chyhoeddiad, delwedd a gair a chyfeirio at fywyd a fywwyd mewn dwy ran, wedi’i berfformio – byth fel yr oedd yn ymddangos ar yr wyneb. Does dim byd fel y mae’n ymddangos, ac mae awydd cynnar i beidio â sefyll allan, hyd yn oed ar ôl dod allan, wedi cael effaith barhaol ar fy holl waith – yn llawn cyfeiriadau at y llwyfan a chefn llwyfan, at berfformiad o fywyd. Yn Tŷ Pawb rwy’n awyddus i bylu’r llinell rhwng y tu mewn a’r tu allan i’r oriel.”
Dywedodd Cyfarwyddwr Creadigol Tŷ Pawb, Jo Marsh: “Rydym wrth ein bodd yn cyflwyno’r corff newydd cyffrous hwn o waith gan Anthony Shapland yma yn Tŷ Pawb y flwyddyn nesaf. Mae Anthony yn artist Cymreig gwerthfawr iawn, ar adeg arwyddocaol yn ei yrfa. Mae’r arddangosfa unigol hon yn cynnig cyfle gwych inni ymgysylltu â gweledigaeth hardd, farddonol ac unigryw Anthony a dathlu ei gyfraniad sylweddol at gelf gyfoes yng Nghymru. Yn y cyfamser, mae gan Marie-Anne McQuay ddealltwriaeth ddofn o’r cyd-destun Cymreig amrywiol. Mae hi’n dod â’i harbenigedd helaeth mewn gwneud arddangosfeydd, meithrin ymarfer artistig, a gweithio fel cydweithiwr uchel ei barch ar draws y sector artistig i’r prosiect. Gan adeiladu ar ein partneriaeth gychwynnol â Marie-Anne fel rhan o Biennale Fenis 2019, rydym wrth ein bodd yn cydweithio eto i ddod ag arddangosfa Anthony i Tŷ Pawb.”
Dywedodd y Curadur Gwadd, Marie-Anne McQuay: “Rwyf wedi dilyn arfer Anthony Shapland ers bron i 20 mlynedd ac rwyf wrth fy modd o gael gweithio gydag ef o’r diwedd ar sioe unigol ar gyfer Tŷ Pawb, Wrecsam. Rwy’n edrych ymlaen at rannu ei synwyrusrwydd anhygoel o ran arsylwi a manylion, sy’n amlygu ei hun yn ei waith ffilmio a’i ysgrifennu, gyda chynulleidfaoedd y flwyddyn nesaf”
Ymunwch â rhestr bostio Tŷ Pawb i gael diweddariadau rheolaidd yn syth i’ch mewnflwch